Er bestaat voor geheel België een Hof van Cassatie.
Dit Hof treedt niet in de beoordeling van de zaken zelf.
Artikel 147 van de Grondwet
Op grond van artikel 608 Gerechtelijk Wetboek neemt het Hof kennis van de beslissingen in laatste aanleg die voor het Hof worden gebracht wegens overtreding van de wet of wegens schending van substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven vormen. Terwijl de vonnisgerechten tot taak hebben de rechtsregel toe te passen op de feiten die de partijen hen voorleggen, houdt het Hof van Cassatie toezicht op de bestreden beslissing die in laatste aanleg is gewezen. Is zij regelmatig gemotiveerd? Is zij niet strijdig met de wet? Maakt zij geen onjuiste toepassing van de rechtsregel of geeft ze er geen onjuiste interpretatie aan? Heeft zij de draagwijdte van een akte die aan de rechter werd voorgelegd, niet miskend?
Een cassatieberoep is een bijzondere rechtspleging, die het Hof van Cassatie enkel toestaat na te gaan of een “in laatste aanleg gewezen” vonnis of arrest (dit is na het instellen van de gewone rechtsmiddelen die bestaan in het hoger beroep en het verzet), de wet schendt of een rechtsregel miskent (artikelen 608 en 612 van het Gerechtelijk wetboek, artikel 407 en volgende van het Wetboek van Strafvordering).
In voorkomend geval vernietigt het Hof van Cassatie de bestreden beslissing en verwijst het de zaak naar een ander hof dat of een andere rechtbank die bevoegd is om opnieuw over de rechtszaak te oordelen (“verwijzing na cassatie”).
Het Hof van Cassatie is belast met de controle op en de coördinatie van de toepassing van het recht. Indien gevat door een cassatieberoep, oordeelt het Hof over de wettelijkheid van de rechterlijke beslissing, maar niet over de feiten..
Het Hof van Cassatie wordt voorgezeten door een eerste voorzitter. Er is ook een voorzitter, zes sectievoorzitters en tweeëntwintig raadsheren.
Het Hof bestaat uit drie kamers
Alle kamers hebben een Nederlandstalige en een Franstalige afdeling. Een kamer is in de regel samengesteld uit vijf leden. Voor zaken waarvan de oplossing voor het Hof en het parket als vanzelfsprekend lijkt zonder opzoekingen en specifiek debat, worden drie leden geacht te volstaan om tot een oordeel te komen. Een voltallige kamer is samengesteld uit negen leden. Dergelijke zetelen in meer principiële zaken waarin het voor de eenheid van de rechtspraak belangrijk is dat de twee afdelingen van een kamer samen beslissen.
Wanneer het Hof zetelt in verenigde kamers, is het in beginsel samengesteld uit alle leden van het Hof. Het getal moet echter oneven zijn. Het minimum aantal is elf.
Het parket bij het Hof van Cassatie staat onder leiding van de procureur-generaal. Daarnaast omvat het de eerste advocaat-generaal en dertien advocaten-generaal.
Het parket wordt gehoord in alle zaken die het Hof behandelt. Het verzekert de publicatie van de arresten en conclusies in Pasicrisie, de Arresten van het Hof van Cassatie en op Juportal. De procureur-generaal stelt elk jaar een wetgevend verslag op gericht aan het parlementair Comité belast met de wetsevaluatie, opgericht door de wet van 25 april 2007. Dit verslag bevat een overzicht van de wetten die voor de hoven en rechtbanken tijdens het voorbije gerechtelijk jaar moeilijkheden bij de toepassing of de interpretatie ervan hebben opgeleverd.
Sinds 1998 wordt het Hof van Cassatie bijgestaan door referendarissen.
Krachtens artikel 135bis, derde lid, Gerechtelijk Wetboek bereidden de referendarissen het werk van de raadsheren en de leden van het parket voor. In de praktijk stellen de referendarissen in een deel van de (voornamelijk civiele en fiscale) zaken, onder toezicht van de raadsheer-verslaggever respectievelijk advocaat-generaal, een juridische studie op, waarin zij telkens de rechtsvragen die in het dossier aan de orde zijn, rechtstheoretisch en grondig gedocumenteerd uitspitten.
De referendarissen zijn vast benoemd en maken deel uit van de organisatie van het Hof.
Magistraten met opdracht verrichten studie- en opzoekingswerk voor de magistraten van de zetel en het parket. Ze zorgen voor de documentatie en wetenschappelijke voorbereiding van een dossier op basis van aantekeningen en studies.
Magistraten met opdracht op 31 december 2023 (PDF) De griffie van het Hof onder leiding van de hoofdgriffier zorgt voor de administratieve opvolging van de dossiers.
Het parketsecretariaat wordt geleid door een hoofdsecretaris, bijgestaan door een secretaris-hoofd van dienst Dit secretariaat staat in zowel voor het bijzonder secretariaat van de procureur-generaal, korpschef van het parket, als voor het geheel van de taken die hem door het Gerechtelijk wetboek zijn toegewezen en die hoofdzakelijk bestaan uit de bijstand aan de parketmagistraten in het beheer van de dossiers die hen zijn toevertrouwd.
De steundienst wil een kwalitatief expertisecentrum zijn dat volledige ondersteuning biedt aan het Hof van Cassatie.
samenstelling van de Steundienst bij het Hof van Cassatie vanaf 31 december 2023 (PDF) 
